Culinair fotograaf Alice Santini geeft advies over de manieren waarop je foto’s een verhaal kunt laten vertellen
“Het maakt niet uit waar ik een foto van maak – en, dit is een heel belangrijk punt bij culinaire fotografie – ook al staan veel mensen er niet altijd bij stil: het draait allemaal om het verhaal,” aldus Alice Santini, een commerciële fotograaf die gespecialiseerd is in gastronomie.
De in Parijs gevestigde Alice wordt overal omringd door een cultuur die eten zeer serieus neemt. “Ik weet niet hoe het in andere landen is, maar eten en de momenten waarop je samen eet, zijn in Frankrijk onvoorstelbaar belangrijk”, merkt ze op. “We praten voortdurend over eten – zelfs als we eten, praten we over eten.
“Ik weet dat sommige mensen dit wat vreemd vinden, maar de meeste Fransen begrijpen niet waarom men dat vindt. Wij vinden het heel belangrijk om te praten over wat we gaan eten en wanneer we gaan eten, en we delen met elkaar wat de beste plekken zijn om te gaan eten. Dat vinden wij heerlijk.
“De momenten waarop we bij elkaar komen om samen van een maaltijd te genieten zijn zeer waardevol. Het doet er niet toe of dat nu met familie, vrienden of collega’s is. Het is altijd een moment waar wij veel belang aan hechten. Of het nu om een eenvoudige maaltijd thuis gaat (een rustig avondje met wat kaas en wijn) of zes uur lang in de keuken staan, een maaltijd samen delen is het belangrijkste en daar zijn dan ook zoveel verhalen over,” vertelt Alice enthousiast. “Dat zijn de verhalen die ik wil vertellen.”
Een verhaal uitwerken
Alice benadert culinaire fotografie vanuit intenties. Voordat ze zich bezighoudt met compositie en belichting, probeert ze eerst elk facet van het eten dat ze fotografeert te doorgronden.
“Als ik met een chef-kok werk, draait het allemaal om het respect dat ik heb voor hun processen en hun manier van werken. Dat wil ik dan ook in de foto terugzien. Het draait niet alleen om de setting, het gaat om de mensen die samen die maaltijd bereiden, die samen het verhaal vertellen. Het is een soort gesprek”, legt ze uit. “Dat moet je vastleggen, want zelfs als mensen niet echt zien hoe het bord is opgemaakt en hoe het eten is gedresseerd, is het toch van invloed op de manier waarop ze aan het gerecht beginnen en hoe ze alle smaken ervaren.
“Dat is namelijk het verhaal dat de chef-kok je probeert te vertellen,” vertelt Alice. “Er ligt een verhaal op het bord – en om het bord heen. Meestal kijken mensen naar een foto en zeggen ze: ‘Jeetje, dat ziet er heerlijk uit.’ Maar de echte reden dat zij het willen eten is dat wij het verhaal vertellen en ervoor zorgen dat mensen het juiste gevoel krijgen als ze de foto zien.”
Al deze redenen maken dat samenwerking cruciaal is voor de foto’s die Alice wil kunnen maken. “Het hangt allemaal af van wat de chef-kok wil,” vertelt ze. “Soms werken we in hun keuken. Sommige chef-koks willen er liever niet bij zijn en laten de eer aan hun souschefs of assistenten. En soms is er helemaal geen chef, alleen een culinair stylist. Ik pas me altijd aan aan de mensen waarmee ik werk.
“Ik respecteer de persoon met wie ik samenwerk en zorg ervoor dat ik alle elementen goed begrijp en weet waar de aandacht in de foto naar uit moet gaan. We werken samen aan de technische details. Is dit element correct gedresseerd? Is het voldoende gegrild? Is het te veel – zullen we het nog eens overdoen? Allemaal om er zeker van te zijn dat wat we maken niet alleen mijn visie, maar ook die van de maker weerspiegelt.”
Op het juiste moment vastleggen
Vanaf de eerste seconde nadat een zojuist bereid gerecht op tafel wordt gezet, breekt er een kritieke periode aan omdat het er op dat moment op zijn best uitziet. Dit is het moment waarop de kleuren en texturen precies zijn zoals de chef-kok het bedoeld heeft. Een goede voorbereiding is voor Alice daarom een essentieel onderdeel voor het bereiken van een resultaat dat in overeenstemming is met de creatieve visie van de kok.
“Meestal gebruik ik eerst een proefmaaltijd om te zien hoe het eten in die omgeving tot leven komt”, vertelt ze. “Ik kan mijn reflectoren dan alvast opstellen en spiegels gebruiken om de details in de compositie te verfijnen. Daarna gebruiken we de echte maaltijd, goed gedresseerd met alle fraaie elementen.
“Soms is daar geen tijd voor,” voegt Alice toe. “We moeten vaak heel snel zijn omdat het bord recht uit de keuken komt. In dat geval kijk ik goed naar de chef-kok om te zien hoe dingen worden bereid, zodat ik zoveel mogelijk kan anticiperen en organiseren voordat het bord op tafel wordt gezet.”
Voor haar culinaire fotografie gebruikt Alice camera-instellingen waarmee zij moeiteloos een luxueuze detaillering kan creëren. Daarom kiest ze voor camerabody’s uit zowel het GFX-systeem als de X Series. “Ik gebruik graag een GFX op een statief zodat ik geen last heb van beweging, en mijn X Series-camera gebruik ik uit de hand om vanuit andere hoeken te fotograferen,” legt ze uit.
“Ik gebruik de FUJIFILM GFX50R met de FUJINON GF120mm F4 R LM OIS WR Macro. Ik heb ook nog een FUJIFILM X-H1 met een FUJINON XF60mm F2.4 R Macro”, vertelt Alice. “Ik hou ook van tilt-shift-objectieven omdat ze me in staat stellen zelf te beslissen waar het focuspunt van de foto komt te liggen. Ik kan dan laten zien waar de kijker zich op moet richten – iets heel lekkers, een bepaalde textuur, de garnering of iets anders is. Het is een van de nuttigste dingen waar je niet bij stilstaat, maar die altijd worden gebruikt in de culinaire fotografie.”
Bij culinaire fotografie is tijd de beperkende factor. Daarom is Alice altijd vastbesloten er tijdens elke klus het meeste uit te halen. “Je moet alle elementen observeren, wat er vers moet uitzien, wat er gekookt moet uitzien en hoe je dat voor elkaar gaat krijgen”, vertelt ze. “Ik werk graag met mijn camera aangesloten op mijn computer, zodat ik het beeld op een groter scherm kan bekijken en zien hoe de kleuren worden weergegeven.
“Ik wil niet te veel in de nabewerking hoeven te doen – ik wil meteen een goede foto maken. Op die manier bespaar je tijd en geef je jezelf meer bewerkingsmogelijkheden omdat wat je hebt al goed is.”
Verlichting en modifiers
Het terrein waarop Alice de meeste creatieve vrijheid neemt, is de verlichting, vooral door het gebruik van modifiers. “Wat ik het leukst vond toen ik voor het eerst met fotografie in aanraking kwam, is lichtvormgeving”, merkt ze op. “Of het nu om natuurlijk licht, flitslicht of leds gaat, ik ben altijd geïnteresseerd in de lichtvormgevers en hoe ik ze kan gebruiken. Toen ik ontdekte wat er met lichtvormgeving mogelijk is, ging er een wereld van nieuwe expressieve mogelijkheden voor me open.
“Ik maak vaak gebruik van een mix van veel verschillende lampen. Ik vind het leuk om gebruik te maken van een combinatie van flitslicht en daglicht, of van leds en daglicht. Zelfs als de algemene sfeer van een restaurant gewoon dankzij kunstlicht ontstaat, meng ik daar graag een beetje flitslicht of iets anders bij om het een kleine twist te geven. Of ik gebruik lichtvormers om de sfeer van de werkplek op dat moment aan te passen.
“Het draait allemaal om het goed kijken naar en het observeren van het licht om je heen,” vertelt ze. “Dat vond ik het meest bevredigende toen ik voor het eerst begon met fotograferen. Als tekenaar of schilder was ik nooit tevreden over de manier waarop ik licht zou kunnen weergeven. Maar als je foto’s maakt heb je dankzij de objectieven en de parameters van je camera-instellingen controle over het licht. Fotografie draait om kiezen wat je wilt laten zien.
“Wil je dingen precies weergeven zoals ze er van nature uitzien, of wil je iets onderbelichten of overbelichten? Wat wil je laten zien? Als je zo’n manier denkt, ga je licht en schaduwen om je heen vanzelf continu analyseren.’
Als de wereld van belichting nieuw voor je is, raadt Alice een gerichte aanpak aan. In haar dagelijkse leven houdt ze van het observeren van natuurlijk voorkomende lichtomstandigheden en laat ze zich daardoor inspireren.
“Hoe ziet ochtendlicht eruit in vergelijking met avondlicht? Wat zijn de verschillen? Hoe veranderen de kleuren?” stelt ze zich de vraag. “Als je dat eenmaal weet, ben je in staat om met belichting een verhaal te vertellen. Je kunt laten zien of het gaat om een lunch of een diner. Het tijdstip wordt meestal duidelijk door de manier waarop het gerecht belicht wordt.
“Als ik op reis ben, zie ik dat het avondeten in Italië er in de zomer op een bepaalde manier uitziet, maar in de winter weer heel anders. In een ander deel van de wereld zal dat ook weer anders zijn. Zo laat ik me meestal inspireren, en daarna wil ik daar creatief mee aan de slag gaan.”
Van cruciaal belang voor haar belichtingsstrategie (of welke andere creatieve keuze dan ook) is dat Alice het verhaal achter haar fotografisch onderwerp goed begrijpt. “Belichting is gewoon een van de hulpmiddelen waarmee je je verhaal kunt vertellen,” legt ze uit. “Zodra je weet wat je wilt laten zien en hoe je dat wilt doen, gaat alles vanzelf.”
Je passie vinden
In de kern draait het bij de fotografieactiviteiten van Alice om trouw blijven aan haar onderwerp. Of het nu gaat om een ambitieuze creatie van een vooraanstaande chef-kok of om een bescheiden foto van vers voedsel, eten heeft altijd een verhaal te vertellen. Alice beschouwt het als haar rol om dat verhaal te ontdekken en eer aan te doen.
“Weet wat je fotografeert en blijf geïnteresseerd in het proces,” vertelt ze. “Hoe worden de groenten geteeld? Hoe wordt iets bereid en waarom? Wat is de bedoeling van de chef? Van welke technieken wordt er gebruik gemaakt?”
Alleen door zich helemaal te verdiepen in de culinaire cultuur kan Alice de verschillende stukjes samenvoegen van het verhaal achter een gerecht. “Het gaat niet alleen om het vastleggen van een mooi bord eten. Het is het hele proces, want koken kost tijd. Er zitten vele facetten aan. Er is niet voor niets een goede reden waarom mensen zo vroeg opstaan om het meest verse voedsel te kopen!
“Daar draait het allemaal om. Praat met de mensen die passie hebben voor hun vak en laat hen je helpen alles beter te leren begrijpen. Hoe meer je weet over de dingen waarvan je een foto van maakt, des te beter word je verhaal.”
