Marien bioloog en fotograaf Mads St Clair beschrijft hoe de uitdagende aspecten van fotografie onder het wateroppervlak veranderen
“Mijn persoonlijke reis als fotograaf is in de onderwaterwereld begonnen”, vertelt Mads St Clair, marien bioloog en natuurbeschermingsfotograaf. “Ik heb daar eerst alles geleerd. Daarna pas ben ik bij het fotograferen teruggekeerd en heb boven water de kneepjes van het vak geleerd.”
Omdat ze als wetenschapper onderzoek doet naar koraalriffen, kon Mads dankzij haar onderzoeksreizen een eigen beeld vormen van de schade die aan mariene ecosystemen wordt aangericht. Ze wilde beter kunnen documenteren wat ze allemaal zag en richtte zich dus op het leren vertellen van die verhalen door zich te laten bijscholen als onderwatercameravrouw en -fotograaf.
De sprong in het diepe
“Werken onder water en werken op het droge zijn echt twee totaal verschillende dingen”, vertelt Mads. “Mensen denken dat het gewoon een camera in een behuizing doen is en gaan, maar er komt veel meer bij kijken.”
“Water is een heel ander medium dan lucht, dus verandert de werking van het licht. Een van de dingen die je niet uit het oog moet verliezen is de manier waarop kleuren veranderen: er zijn verschillende lichtgolflengtes die sneller geabsorbeerd worden. Eerst raak je de roodtinten kwijt, dan geel, dan groen, en tot slot blijft er alleen blauw over. Pas je witbalans aan – soms heb je filters en onderwaterlichten nodig. En hoe dieper je gaat, hoe meer rekening je met deze factoren moet houden.
“Het tweede dat van belang is, is de manier waarop je je camera beschermt. Doe de camera in een behuizing, maar dat brengt veel voorbereidend werk met zich mee. Zodra je camera eenmaal in de behuizing zit, blijft hij heel goed drijven, dus wees goed voorbereid op hoe hij onder verschillende omstandigheden moet worden gehanteerd. En je kunt niet van objectief wisselen tijdens de duik, dus je moet veel meer van te voren plannen dan op het land.
“Denk daarna ook aan jezelf”, voegt Mads toe. “Afhankelijk van het onderwerp is er mogelijk een beetje bijscholing of oefening nodig. Ga je bijvoorbeeld scubaduiken of ga je vrijduiken? Ga je water in waarin je een dik, drijfkrachtig duikpak nodig hebt? Zijn er daar stromingen? Het is echt een sprong in het diepe.”
Verzonken kosten
Voor elke natuurfotograaf geldt dat er geen enkele garantie is dat je de foto’s overhoudt waar je naar op zoek was. Als je werkt op de locaties waar Mads foto’s maakt, moet je daar vrede mee hebben.
“Als je gegarandeerd geslaagde foto’s wilt overhouden, ga dan naar een dierentuin of aquarium”, waarschuwt Mads. “Je kunt nog zo veel plannen en nog zo veel onderzoek doen, duizenden kilometers afleggen en een boot nemen met al deze apparatuur om wilde dieren te fotograferen – het gebeurt toch vaak dat er geen dier te vinden is. Dat is me vaker overkomen dan ik tellen kan.
“Mensen vinden dat bijzonder frustrerend aan onderwaterfotografie, omdat het voorbereiden van de camera veel meer werk vergt dan anders”, vertelt ze.
“Als je alleen al kijkt naar de praktische aspecten van het instellen van de camerabehuizing: eerst moet je ervoor zorgen dat de domepoort van binnen en van buiten schoon is, stofvrij, krasvrij en haarvrij.”
“Daarna controleer je de O-ring – de afdichting die het water buiten houdt – je moet ervoor zorgen dat daar geen zand of stof in zit. In veel gevallen zorg je er ook voor dat de behuizing gevacumeerd wordt.
“Vervolgens maak je je eigen duikuitrusting in orde en ga je vervolgens naar de locatie: je rijdt naar de oceaan, neemt een boot of waadt de zee in. En als je dat allemaal achter de rug hebt, ben je misschien onder water en komen de wilde dieren niet opdagen – of ze zijn er wel, maar doen niet wat je wilt.”
Als het je baan is om een gok te nemen, is het van belang om je kansen zoveel mogelijk te vergroten. Naar de ervaring van Mads betekent dat dat je geduldig en onvermoeibaar moet zijn.
“Je vergroot je kansen het meest door genoeg tijd te nemen”, vertelt ze. “En voor een groot deel zit je onder water steeds maar op dezelfde plek te wachten tot er ineens iets voor je uit zwemt.”
“Soms proberen mensen wilde dieren te dwingen tot het gedrag dat ze graag willen zien, wat moreel echt verkeerd is. Geduld is de sleutel tot alle natuurfotografie. Je moet je er goed van bewust zijn dat je de foto waar je naar op zoek bent misschien wel niet gaat krijgen – en dat je zult moeten afwachten.”
Onthouden wat er het meeste toe doet
Als je zoveel tijd en geld hebt geïnvesteerd in het vastleggen van een heel specifiek plaatje, word je, als het langverwachte moment er dan eindelijk is, volgens Mads overspoeld door een complexe stortvloed aan emoties.
“Ik krijg dan zo’n heel paniekerig gevoel. We zijn de wereld in zo’n hoog tempo aan het verwoesten dat sommige van deze dingen steeds zeldzamer te zien zijn. Ik maak me dan elke keer zorgen dat dit misschien wel de laatste of enige keer is dat ik dit te zien krijg, en daarmee de enige kans dat ik er een foto van kan maken”, vertelt ze. “Maar vervolgens denk ik dan ook altijd weer dat er altijd wel weer een nieuwe kans komt om iets te zien dat even uniek en magisch is als dit.”
Hoewel Mads heel goed weet hoe het is om af te zien alleen om een verhaal te kunnen vertellen, smeekt ze haar collega-natuurfotografen om de natuur op geen enkele manier schade toe te brengen alleen om een bepaalde foto te kunnen maken.
“Soms leggen mensen zoveel de nadruk op het kunnen maken van de foto dat respect voor wilde dieren op de tweede plaats komt te staan. Als dat gebeurt, wordt het een gevaarlijke obsessie.”
In de wereld van documentaires heeft Mads ontdekt dat je, als eenmaal duidelijk is dat de cruciale foto niet gaat lukken, op tijd moet omschakelen en op zoek moet gaan naar een nieuw verhaal om te vertellen.
“Als ik een ding heb geleerd tijdens mijn ervaringen als natuurfotograaf, zeker in het afgelopen jaar, waarin ik verhalenverteller ben geweest voor het tijdschrift Oceanographic, dan is het wel dat ik mijn verwachtingen moet kunnen aanpassen”, vertelt ze.
“Voorheen bleef ik altijd lange tijd op één plek wachten, zodat ik de kans kreeg om precies te krijgen wat ik wil. Maar recentelijk heb ik met veel kortere tijdskaders moeten werken om een foto te kunnen maken, met als gevolg dat het vaak niet gelukt is om precies te krijgen wat ik wil. In die gevallen moest ik mijn verhaal dus aanpassen.”
De beste apparatuur voor onderwaterfotografie
In tegenstelling tot natuurfotografie op het land, waar lange brandpuntsafstanden schering en inslag zijn, hebben teleobjectieven onder zee weinig zin.
“Als je onder water werkt, is het het allerbelangrijkste om dichtbij te komen”, vertelt Mads. “Hoe meer water er tussen je onderwerp en je objectief in zit, hoe blauwer je foto wordt – en dat zorgt ervoor dat de foto minder gedetailleerd is.
“Als ik met mariene megafauna werk, wat ik het meeste doe, gebruik ik over het algemeen het liefst een groothoekzoomobjectief met een relatief lage f-stop, meestal F2.8.
“Dat betekent dat ik heel dicht bij het dier kan komen en een heel heldere, gedetailleerde foto met veel kleuren en levendigheid kan maken, terwijl ik toch het hele lichaam van het dier op de foto krijg. Ik speel daar dan graag nog wat meer mee, dus zoom ik dan vaak nog eens in en maak dan meer gedetailleerde close-ups. Ik gebruik ook graag een 50mm-objectief onder water.”
De enige beperkende factor voor camera’s is het vinden van een behuizing die past bij de camerabody die je het liefst gebruikt, wat betekent dat je een keuze moet maken afhankelijk van welk aspect van je foto’s je het belangrijkste vindt.
“Ik was een paar jaar geleden een van de winnaars van een FUJIFILM GFX Challenge Grant”, vertelt Mads. “Daarna kreeg ik de kans om de FUJIFILM GFX100S te gebruiken. De hoeveelheid detail is echt verbluffend. Het zijn 102 megapixels, dus je krijgt de meest waanzinnige onderwaterfoto’s die ik ooit heb gemaakt.”
De boodschap
Voor iemand die haar leven heeft gewijd aan het onderzoeken en beschermen van de natuur, beschouwt Mads het vertellen van visuele verhalen als een van de belangrijkste manieren om ervoor te zorgen dat er bij het algemeen publiek meer steun voor natuurbeschermingsinitiatieven ontstaat.
“Je beschermt waar je van houdt, maar je houdt van wat je weet”, aldus Mads. “Onze oceanen hebben een enorm communicatieprobleem. Veel mensen weten niet hoe mooi ze zijn of waarom het nodig is om ze te beschermen.
“Veel mensen begrijpen ook niet goed hoe belangrijk de zee is voor het voortbestaan van het menselijk leven – en over de problemen waar de zee mee wordt geconfronteerd. Wij zijn visuele wezens die leven in een wereld van sociale media – foto’s en video’s. Als er een manier is waarop ik ervoor kan zorgen dat mensen zich hier druk om maken en bereid zijn om tot handelen over te gaan, dan is dat mijn missie als fotograaf.”
Voor beeldmakers die samen met Mads hun fotografie willen gebruiken om de oceaan te behouden, heeft ze deze boodschap.
“Als je wilt beginnen met onderwaterfotografie, doe dan één ding voor je zelfs ook maar een teen in het water dompelt: onderzoek. Doe onderzoek naar de wilde dieren en zoek goed uit hoe je camera werkt. Oefen met fotografie op het land en leer eerst goed duiken.
“Zodra je er op het land alles aan hebt gedaan om je voor te bereiden, en je dan eindelijk het water in gaat, wees er dan op voorbereid dat je zult falen. Dat hoort er nu eenmaal bij. Leer falen en leer ook om van het falen en het oefenen te genieten en om er plezier in te houden. Dat is immers inherent aan alle fotografie.”
